Heesheid: we hebben er allemaal wel eens mee te maken gehad. Je stem klinkt schor, krakerig of vermoeid, en vaak is dat een teken dat je stembanden overbelast zijn.
Maar wat veroorzaakt die heesheid precies?
In deze blog duiken we dieper in op wat heesheid is, hoe het ontstaat, en waarom overbelasting van je stem zo’n grote rol kan spelen.
Aan de hand van een casus bespreken we de meest voorkomende oorzaken van heesheid en delen we vijf praktische tips om je stem weer helder en gezond te krijgen.
Heb je last van een schorre of hese stem? Lees verder en ontdek hoe je je stem kunt ontlasten en herstellen!
Heesheid is een verandering in de klank van je stem, waarbij je stem schor, krakerig, zwak of raspend klinkt. Dit ontstaat meestal doordat de stembanden – de kleine spierplooien in je keel die geluid produceren wanneer ze trillen – niet goed functioneren. Normaal gesproken trillen de stembanden soepel en sluiten ze volledig wanneer je praat, maar bij heesheid sluiten ze vaak niet goed. Hierdoor ontsnapt er extra lucht tijdens het spreken, wat de schorre en luchtige klank veroorzaakt.
Heesheid is geen ziekte op zichzelf, maar een symptoom van een onderliggend probleem. Het kan kortdurend zijn, bijvoorbeeld na te veel praten of schreeuwen, maar als het langer aanhoudt, kan het wijzen op iets ernstigs, zoals stemmisbruik, een infectie of een aandoening van de stembanden.
Stemklachten, zoals heesheid, schorheid, keelpijn en vermoeidheid, worden vaak onderschat en niet serieus genomen. Dit is zonde, want vroegtijdige herkenning en preventie kunnen je veel tijd en geld besparen. Neem bijvoorbeeld het onderwijs: meer dan de helft van de docenten ervaart stemproblemen, waarvan 20% zich zelfs ziek moet melden.
Je stembanden zijn kleine spieren die in trilling worden gebracht door de ademhaling. Ze zijn ontzettend veelzijdig en stellen je in staat om te spreken, zingen, roepen en vele andere functies te vervullen, zoals lachen, kuchen en hoesten.
Vergelijk je stembanden eens met een fitnessroutine. Je sport niet de hele dag door, tenzij je een topsporter bent. Voordat topsporters op topniveau presteren, ondergaan ze intensieve training.
Wanneer je dagenlang training geeft of voor de klas staat, leg je een enorme belasting op je stem.
Als je stem hier niet op getraind is, is het niet vreemd dat je stemklachten ontwikkelt.
De oorzaken van heesheid kunnen uiteenlopen, maar de meest voorkomende hebben te maken met overbelasting en verkeerd gebruik van de stem.
Hieronder een overzicht van de belangrijkste oorzaken:
Deze oorzaken zorgen ervoor dat de stembanden niet goed sluiten en je stem schor, zwak of hees klinkt.
Regelmatig krijg ik docenten op stemcoaching omdat ze klachten ervaren zoals globusgevoel (een brok in de keel), een zere keel na het werken, heesheid of stemvermoeidheid.
Een voorbeeld hiervan is een basisschooldocent die bij mij kwam met aanhoudende heesheid. Het intensieve gebruik van haar stem voor de klas, vaak met te veel volume en spanning, leidde tot overbelasting en ongemak. Ze werd ontzettend hees en aanhoudende keelpijn.
In ongeveer acht sessies hebben we samen gewerkt aan technieken om met meer gemak te spreken, zodat de stem minder hard hoeft te werken. Dit helpt overbelasting voorkomen en zorgt voor een gezondere, duurzamere manier van spreken. We hebben bijvoorbeeld gebruik gemaakt van oefeningen zoals ‘bubbelen’ (In een waterfles blazen om spanning van de stembanden af te halen), de juiste ademhaling, het drinken van meer water en spreken zonder spanning in de keel, nek en schouders.
Wat ik altijd doe voordat we aan de slag gaan, is even observeren hoe een docent zijn of haar stem gebruikt in de praktijk. Ik kom in de klas kijken om te zien hoe de stem wordt ingezet, welke gewoonten er zijn en waar verbetering mogelijk is. Zo kunnen we gericht werken aan gezonde stemtechnieken die specifiek passen bij de werkdruk en de omgeving van de docent.
Dit proces geeft hen meer controle over hun stem en voorkomt toekomstige problemen.
Als je last hebt van heesheid, zijn er verschillende effectieve manieren om je stem te ontlasten en te herstellen. Hier zijn vijf tips om heesheid te verminderen:
Door deze tips toe te passen, kun je de belasting op je stem verminderen en je heesheid sneller laten verdwijnen.
Wil je echt van je heesheid af? Bezoek een van de trainingsdagen via de agenda.
Neem je stemklachten serieus en gun jezelf een stemcoachingtraject.
Grappig hè? Op school leer je wel hoe je een presentatie moet maken, maar niet echt hoe je die presentatie kunt geven! En al helemaal niet hoe je je stem en articulatie in jouw voordeel kunt gebruiken. Hoe vaak heb jij al naar iemand geluisterd die waarschijnlijk een goed verhaal had maar waar je niks van mee hebt gekregen?
